آبله میمون چیست | علائم، راه های انتقال و درمان آبله میمونی

آبله میمون چیست و چگونه انتقال پیدا می کند؟ و چه علائمی دارد؟ بیماری آبله میمون و نحوه پیشگیری آن و آشنایی با علائم و درمان آبله میمون

آبله میمون چیست ؟

آبله میمون یک بیماری ویروسی نادر از ارتوپاکس ویروس ها از خانواده پوکسوویریده بوده و یک DNA ویروس ۲ رشته ای می باشد، که از جمله بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات می باشد. ویروس واریولا (عامل آبله)، ویروس واکسینیا (مورد استفاده در واکسن آبله) و ویروس آبله گاوی نیز در دسته ارتوپاکس ویروس ها قرار می گیرند. برای آشنایی با این که آبله میمون چیست و چگونه انتقال پیدا می کند؟ ابتدا نگاهی به نحوه پیدایش و ظهور اولین موارد ویروس آبله میمون انداخته می شود.

ویروس آبله میمون اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمون های نگهداری شده در یک مرکز تحقیقاتی گزارش شده است. اولین مورد انسانی آن نیز در سال ۱۹۷۰ در جمهوری کنگو گزارش گردید. پس از آن نیز موارد متعددی از آبله میمون در آفریقای مرکزی و غرب آفریقا گزارش گردید، و بیشترین شیوع آن نیز در همین نواحی گزارش شده است. به طور مثال در سال ۲۰۱۷ در نیجریه، بیش از ۵۰۰ بیمار مشکوک به آبله میمون که ۲۰۰ مورد آن نیز به طور آزمایشگاهی تایید گشتند، مشاهده گردید.

در سال ۲۰۰۳ نیز بیش از ۷۰ مورد ابتلا به آبله میمون در اثر انتقال از سگ های آلوده از آفریقا در آمریکا مشاهده گردید. پس از گزارش موارد متعدد در آفریقا، مواردی از آبله میمون نیز به واسطه مسافرت افراد و حمل و نقل حیوانات بین کشورهای مختلف در سایر کشورها مانند آمریکا، انگلستان، سنگاپور و اسرائیل گزارش گردید. در حال حاضر نیز به دلیل دیده شدن موارد متعددی از بیماری آبله میمون در کشورهای غیرآندمیک، نگرانی ها از گسترش بیشتر آن افزایش یافته است. در ادامه به طور کامل در مورد این که آبله میمون چیست و چگونه انتقال پیدا می کند، توضیح داده شده است.

بیماری آبله میمون نام خود را از چه گرفته و چگونه در جهان گسترش یافت؟

آبله میمون یک بیماری بسیار نادر است که عمدتاً از طریق حیوانات آلوده در نواحی غربی و مرکزی آفریقا سرایت می‌کرده است. موارد در اروپا و سایر نقاط جهان هم بسیار نادرتر بوده است و در کل یک بیماری کم‌خطر محسوب می‌شود. آبله میمون در ظاهر شبیه آبله مرغان است و با جوش و لکه‌های قرمز و همچنین احساس ناخوشی همراه است.

چرا به این بیماری آبله میمون گفته می‌شود؟

نام آبله میمون از اولین مورد ثبت شده این عفونت گرفته شده که در دهه ۱۹۵۰ در میمون‌هایی که برای تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گرفتند ظاهر شد. با این حال، این فقط میمون‌ها نیستند که ناقل این بیماری هستند، بلکه در اغلب پستانداران دیگر از جمله سنجاب‌های درختی و موش‌های صحرایی هم یافت شده است. در دهه ۱۹۵۰ مشخص شد که سرچشمه این بیماری از حیواناتی مثل میمون آغاز شده که از آن زمان به انسان نیز سرایت کرده است.

به گفته سازمان جهانی بهداشت، اولین مورد ثبت شده مبتلا به این بیماری یک پسر نه ساله بود که در دهه ۱۹۷۰ در جمهوری دموکراتیک کنگو مبتلا شده بود. از آن زمان این بیماری در یازده کشور آفریقایی گسترش یافته است. نیجریه هرساله حدود ۳۰۰۰ مورد از این بیماری را ثبت کرده است.

علائم و نشانه های ابتلا به آبله میمون

 شایع ترین علائم ابتلا به ویروس آبله میمون به صورت ضایعات پوستی در تقریبا تمام افراد می باشد، که اغلب از سر و صورت شروع شده ولی می تواند تمام بدن را نیز گرفتار نماید. ضایعات پوستی سریعا به تاول و زخم دلمه بسته تبدیل می گردند. با پیشرفت بیماری تعداد آن ها نیز بیشتر شده و رنگ آن ها به زردی متمایل می گردد. در موارد شدید بیماری، می توانند قسمت زیادی از پوست را از بین ببرند. پس از بهبود تاول ها، ممکن است اسکار آن ها به صورت فرورفتگی در پوست یا تیره تر یا روشن تر شدن پوست ناحیه مبتلا نسبت به قسمت های سالم بدن، باقی بمانند.

تب، سردرد، خارش و درگیری غدد لنفاوی نیز از دیگر علائم ابتلا به ویروس آبله میمون می باشند. یکی از مهم ترین روش های افتراق آبله میمون از آبله مرغان و سایر بیماری های تاولی نیز، تورم و درگیری غدد لنفاوی در آبله میمون می باشد. دوره کمون آبله میمون از ۷ الی ۱۴ روز گزارش شده ولی تا ۲۱ روز هم می تواند طول بکشد. لذا در صورت تماس مشکوک، رعایت قرنطینه تا ۳ هفته منطقی به نظر می رسد.

علائم اولیه ابتلا به ویروس آبله میمون اغلب با تب و لرز، بزرگی غدد لنفاوی (گردن، زیربغل و کشاله ران)، سردرد شدید، بدن درد، تورم غدد لنفاوی، خستگی و گاهی گلودرد و سرفه شروع شده و طی ۱ الی ۳ روز پس از آغاز تب، بثورات پوستی ظاهر می گردند. بثورات پوستی همان طور که گفته شد اغلب روی صورت، کف دست و پا و ۳۰ درصد موارد بر روی دستگاه تناسلی ظاهر می گردند. مخاط دهان نیز می تواند درگیر شود. موارد شدید درگیری با ویروس آبله میمون می تواند منجر به نابینایی نیز گردد. اما بیماری شدید اغلب چه افرادی را گرفتار می کند؟ علائم شدید ابتلا به ویروس آبله میمون اغلب در کودکان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی دیده می شوند.  احتمال بروز عوارض بیماری مانند ذات الریه (برونکوپنومونی)، عفونت شدید خون (سپسیس)، عفونت مغزی (آنسفالیت) و عفونت قرنیه چشم در این افراد بیشتر دیده می شود.

آبله چگونه انتقال پیدا می کند؟

نحوه سرایت ویروس آبله میمون اغلب از طریق ذرات درشت تنفسی (Droplets) و در برخی موار نیز از طریق ذرات ریز تنفسی (Aerosols) و تماس مستقیم با ضایعات پوستی می باشد. چون انتقال اغلب از طریق ذرات درشت تنفسی می باشد، لذا برای ابتلا به بیماری اغلب نیاز به تماس های نزدیک و طولانی می باشد (برخلاف کووید ۱۹). تماس مستقیم انسان با حیوان، انسان و اشیا آلوده نیز در سرایت آن نقش دارند. پس از خشک شدن و بهبود تمام تاول ها و راش های پوستی افراد مبتلا، قدرت سرایت آن از بین می رود. ویروس آبله میمون می تواند از طریق پوست آسیب دیده، ترشحات مخاطی (چشم، دهان و بینی)، گازگرفتگی توسط حیوانات آلوده، خراشیدگی ناخن حیوان آلوده و تماس با گوشت حیوان آلوده حین آماده سازی یا تماس با محل نگهداری حیوان آلوده نیز صورت پذیرد.

انتقال آبله میمون از انسان به انسان

از طریق ترشحات تنفسی بزرگ منتقل می‌شود. بنابراین بر عکس کرونا، قابل انتقال از هوا نمی‌باشد، و فقط از روابط و تماس‌های نزدیک منتقل می‌شود.

وی افزود: البته این احتمال وجود دارد که این ویروس از طریق ارتباط جنسی نیز منتقل شود.

وی ادامه داد: از همین رو لازم است نسبت به روابط نزدیک مراقب باشیم.

فوق متخصص مراقبت‌های ویژه، به علائم آبله میمون اشاره کرد و افزود: در ابتدا به شکل سرماخوردگی و آنفلوانزا نمایان می‌شود، و بعد از ۶ تا ۱۲ روز، با بزرگ شدن غدد لنفاوی، بثورات پوستی به شکل آبله بروز می‌کند.

وی گفت: به نظر می‌رسد آبله میمون نتواند مثل پاندمی کرونا شیوع پیدا کند، اما چون خاطره خوبی از کووید ۱۹ نداریم، نگران آبله میمون می‌شویم.

دکتر شفیق در ارتباط با میزان مرگ و میر ناشی از آبله میمون، افزود: میزان مرگ و میر آبله میمون خیلی زیاد نیست، اما اگر موارد ابتلاء افزایش یابد، قطعاً تعداد مرگ و میرها نیز بیشتر خواهد شد.

وی با اشاره به وضعیت بیماری آبله میمون در اروپا، گفت: شرایط کشور ما مثل اروپا نیست و بعید می دانم موارد ابتلاء در ایران، زیاد شود.

تشخیص بیماری آبله میمون

افتراق بیماری آبله میمون از آبله، آبله مرغان، سرخک، گال، سیفلیس و سایر عفونت های باکتریال پوستی حائز اهمیت می باشد. دقیق ترین و قطعی ترین روش تشخیص بیماری آبله میمون، تهیه نمونه از تاول پوستی (سطح یا مایع درون تاول) یا دلمه های کراسته شده با رعایت اصول ایمنی و ارسال آن جهت تست PCR به آزمایشگاه می باشد. نمونه خون محیطی، ارزش تشخیصی زیادی برای بررسی بیماری آبله میمون ندارد. تست های مبتنی بر آنتی ژن و آنتی بادی ارزش تشخیصی اختصاصی چندانی ندارند. همچنین تلقیح واکسن آبله یا آبله میمون در گذشته نیز می توانند منجر به نتیجه مثبت کاذب در آزمایش خون گردند.

 
روش های پیشگیری از ابتلا به آبله میمون

روش های متعددی جهت پیشگیری از ابتلا به ویروس آبله میمون توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های واگیر آمریکا (CDC) پیشنهاد شده اند، که مهم ترین آن ها عبارتند از:

پرهیز از تماس با حیوانات بیمار یا لاشه حیوانات

پرهیز از تماس مستقیم و تمیز کردن محل نگهداری حیوانات بیمار و مشکوک

قرنطینه افراد با علائم و تماس مشکوک

شستن دست ها با آب و صابون و یا ضدعفونی با محلول های حاوی اتانول پس از تماس های مشکوک

واکسن JYNNEOS (Imvamune یا Imvanex) نیز نوعی واکسن ویروسی زنده ضعیف شده می باشد که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) جهت پیشگیری از ابتلا به آبله میمون مورد تایید قرار گرفته است. در حال حاضر از این واکسن در آمریکا برای افراد با مشاغل پرخطر و احتمال تماس بالا با حیوانات آلوده یا کارکنان آزمایشگاه جهت پیشگیری از ابتلا به آبله میمون و آبله استفاده می شود.

 
درمان بیماری آبله میمون

دوره بیماری اغلب ۲ الی ۴ هفته ذکر شده است و اغلب بیماری خود محدود می باشد. اما در برخی افراد مانند کودکان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی، بیماری شدیدتر نیز دیده می شود. اغلب درمان های حمایتی مانند سایر بیماری های ویروسی و پیشگیری و درمان عفونت های ثانویه کافی به نظر می رسند. اگرچه برخی داروهای ضدویروس، واکسن و ایمونوگلوبولین ها نیز جهت درمان بیماری آبله میمون در افراد پرخطر در حال بررسی می باشند، اما هنوز درمان قطعی آن تایید نشده است. فرد مشکوک باید تا برطرف شدن علائم بیماری قرنطینه گردد و طی مدت قرنطینه نیز فرد بیمار و تمام اطرافیان وی از ماسک های تنفسی استفاده نمایند.

 
آیا واکسن آبله، از ابتلا به آبله میمون پیشگیری می کند؟

جهت پاسخ به این سوال که آیا واکسن آبله، از ابتلا به آبله میمون پیشگیری می کند، باید به بررسی مطالعات پیشین در آفریقا پرداخته شود. مطالعات پیشین حاکی از اثرگذاری ۸۵ درصدی واکسن آبله در پیشگیری از ابتلا به ویروس آبله میمون می باشند. محققین معتقد هستند تزریق واکسن حتی پس از تماس نیز قدرت پیشگیری و کاهش شدت ابتلا به بیماری آبله میمون را دارد. همچنین چندین نوع واکسن در آمریکا برای پیشگیری از آبله میمون ها و آبله مورد تایید FDA قرار گرفته اند. از جمله واکسن های فعلی مورد تایید در آمریکا جهت پیشگیری از آبله میمون می توان به واکسن های زیر اشاره نمود:

    واکسن JYNNEOS (Imvamune یا Imvanex): نوعی واکسن ویروسی زنده ضعیف شده می باشد که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) جهت پیشگیری از ابتلا به آبله میمون مورد تایید قرار گرفته است.

    واکسن ACAM2000: نوعی واکسن ویروسی زنده ضعیف شده می باشد که جهت پیشگیری از ابتلا به آبله در افراد بالای ۱۸ سال مجوز دریافت نموده است. جهت استفاده در افراد در معرض ویروس آبله میمون نیز در شرایط خاص مورد تایید قرار گرفته است.
    واکسن آبله: اگرچه قدرت ۸۵ درصدی در پیشگیری از ابتلا به آبله میمون و کاهش شدت بیماری در صورت ابتلا دارد، اما در حال حاضر از آن در جمعیت عمومی استفاده نمی شود. در صورت افزایش بروز آبله میمون در آینده، ممکن است پروتوکول های جدید جهت استفاده از آن تدوین گردد.

 اگرچه که با توجه به نیاز تماس طولانی و نزدیک جهت ابتلا به بیماری آبله میمون، پاندمی شدن آن بعید به نظر می رسد، اما در حال حاضر انگلستان و اسپانیا اقدام به خرید و ذخیره هزاران دوز از واکسن آبله میمون نموده اند.

مقالات مرتبط با آبله میمونی :

شرایط سرایت و انتقال آبله میمونی از هوا چگونه است / آخرین خبرها از آبله میمونی در ایران

آخرین وضعیت سلامتی مبتلایان آبله میمون در ایران چگونه است؟

کشورهای عربی درگیر آبله میمون شدند / اولین مورد در امارات

شناسایی مبتلایان جدید آبله میمون در سه کشور دیگر

آبله میمون نوع جدید کرونا ؛ علائم و نشانه های بیماری آبله میمون چیست؟